PR – M – 029
Mesafeli sözleşmeler, tüketici sözleşmelerinin kapsamında bulunan bir sözleşme türüdür. Mesafeli sözleşmeler yazılı, görsel, telefon ve elektronik ortamda veya diğer iletişim araçları kullanılarak ve tüketicilerle karşı karşıya gelinmeksizin yapılan ve malın veya hizmetin tüketiciye anında veya sonradan teslimi veya ifası kararlaştırılan sözleşmelerdir.
29188 sayılı Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği’nin ‘Tanımlar’ başlıklı 4.maddesinde mesafeli sözleşmeler tanımlanmıştır. Bu tanıma göre, satıcı veya sağlayıcı ile tüketicinin eş zamanlı fiziksel varlığı olmaksızın, mal veya hizmetlerin uzaktan pazarlanmasına yönelik olarak oluşturulmuş bir sistem çerçevesinde, taraflar arasında sözleşmenin kurulduğu ana kadar ve kurulduğu an da dâhil olmak üzere uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle kurulan sözleşmelere mesafeli sözleşme denilmektedir. Mesafeli sözleşmeler, isimli veya isimsiz sözleşme şeklinde kurulabilir. Mesafeli sözleşmelerin, e-ticaret dışında da, tüketici ve alıcının eş zamanlı fiziki olarak bulunmadığı uzaktan iletişim aracı kullanılan her durumda kurulması mümkündür.
Mesafeli sözleşmelerde tüketici ile satıcının bizzat karşı karşıya gelmemesi ve tüketicinin sözleşme konusunu inceleme fırsatına erişememesi sebebi ile tüketicinin korunması gerekliliği gündeme gelmektedir. Bu sebep ile tüketiciyi bilgilendirme yükümlülüğü oldukça önem arz etmektedir. Tüketici, malı satın almadan önce bilgilendirilerek hem tekrar düşünebilmesine fırsat yaratılmış olur hem de sahip olduğu haklar bakımından bilinçlendirilir.
Bahsedilen bu sebeplerden ötürü, kanun koyucu tüketiciyi korumak amacı ile Mesafeli Satış Sözleşmelerinde bazı haklar düzenlemiştir. Tüketicinin sahip olduğu haklar ise şunlardır; satıcı veya sağlayıcının tüketiciye ön bilgilendirme yükümlülüğünün bulunması, mesafeli sözleşmeden cayma hakkı, mesafeli satış sözleşmesi ifası ve alınan ürün veya hizmetin teslimi hakkı, malın taşınması sırasında zarar görmesi halinde meydana gelen zarardan satıcının sorumlu olması.
Tüketici, mesafeli sözleşmeyi ya da buna karşılık gelen herhangi bir teklifi kabul etmeden önce ayrıntıları yönetmelikte belirlenen hususlarda ve siparişi onaylandığı takdirde ödeme yükümlülüğü altına gireceği konusunda açık ve anlaşılır şekilde satıcı veya sağlayıcı tarafından bilgilendirilir. Tüketicinin bilgilendirildiğine ilişkin ispat yükü satıcı veya sağlayıcıya aittir.
Tüketiciye verilen haklar arasında en önemlilerinden biri olan cayma hakkının detaylarına girecek olursak;
28.05.2014 tarihinde yürürlüğe giren 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun (TKHK) asıl amacı tüketici nezdinde toplumun çıkarlarını korumaktır ve bu sebeple hükümleri emredici niteliktedir. İlgili kanun kapsamında “tüketicinin cayma hakkı” 18. Maddesinde düzenlenmiştir. İlgili maddeden çıkartılan sonuca göre, satıcının iade hakkı tanımamakta veya iade süresini takdir etmekte hakkı bulunmaktadır. Ayıplı mal olması durumu ise ayrı tutulmalıdır zira ayıplı mallar yönünden BK 219 vd. hükümlerine bakılması gerekmektedir.
Tüketicinin hakları ile ilgili önemli değişiklikler yapıldı. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da yapılan değişiklikler 01.10.2022 tarihi itibari ile yürürlüğe girdi. İlgili kanunda yapılan değişikliklere paralel olarak 23.08.2022 tarihli ve 31932 sayılı Resmi Gazete’de, Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği’ne dair yeni değişiklikler yapıldığı açıklandı. Yönetmelikteki değişiklikler 01.10.2022 tarihinde yürürlüğe girdi.
Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği’ndeki ilgili değişikliklerden biri; tüketiciye teslimi yapılmış olan cep telefonu, akıllı saat, tablet ve bilgisayarlara ilişkin sözleşmeler, Karayolları Trafik Kanununa göre tescili zorunlu olan taşınırlar, canlı müzayede şeklinde açık artırma yoluyla akdedilen sözleşmeler, tanıtma ve kullanma kılavuzunda satıcı veya yetkili servis tarafından kurulum veya montajının yapılacağı belirtilen mallardan kurulum ya da montajı yapılanlara ilişkin sözleşmeler mesafeli sözleşmeler aracılığı ile gerçekleştirilmesi durumunda, tüketiciler gerekçe göstermeden ve cezai şart ödemeksizin cayma hakkı kullanamayacaklardır.
Mesafeli sözleşmeler yönetmeliğine göre tüketici, ürünü iade etmek istediğinde ürünü satıcıya gönderme süresi, cayma bildiriminin yapıldığı tarihten itibaren 14 gündür. Yapılan değişiklikler ile birlikte artık tüketici, cayma hakkını kullanacak ise ortaya çıkan iade masraflarının mesafeli sözleşmede kararlaştırılması imkânı getirildi. İade ve cayma konularında tüketicinin önceden tam ve doğru şekilde bilgilendirilmesi gerekmektedir.
Yapılan bir diğer değişiklik ise; sipariş konusu mal ya da hizmetin yerine getirilmesinin imkânsızlaştığı hallerde satıcı, 3 gün içerisinde tüketiciye yazılı olarak bildirim yapması gerekecek. Teslimat masrafları da dâhil olmak üzere tahsil edilen tüm ödemeler, bildirim tarihinden itibaren en geç 14 gün içerisinde iade edilecek.
Tüketici, ön bilgilendirmede kararlaştırılması kaydı ile ve satıcının öngördüğü taşıyıcıyla iadesinde tutara yer verilmesi durumunda teslimat masraflarını geçmemek üzere iade masrafını karşılamak ile yükümlü olacak. Fakat tüketiciye teslim edilmiş olan malın Kanun’un 8. Md. kapsamında ayıplı olması halinde tüketici iadeye ilişkin masraflardan sorumlu tutulamayacak.
29.11.2022
Meltem Göncüoğlu
Stajyer Avukat
