Koşullu Salıverilme ya da Şartlı Tahliye Nedir?

Koşullu salıverilme ve şartlı tahliye ceza yargılamasında aynı anlama gelen ve 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkındaki Kanunda düzenlenen hükümlünün bazı şartları sağlaması halinde erken tahliye edilmesini sağlayan kanuni düzenlemedir.

• Uygulama Süreci
  Hükümlü infazını cezaevinde sürdürürken bu şartları yerine getirirse cezasının kalan kısmını belli yükümlülükler halinde dışarıda geçirebilir. Koşullu salıverilme, infazın yapıldığı yerin infaz hâkimliğinden talep edilir.

• Şartlar

İnfaz hâkimliği, koşullu salıverilme istemine olumlu karar verebilmek için:

• Hükümlünün cezasının belli bir kısmını cezaevinde çekmiş olması
• Hükümlünün iyi halli olması (idari ceza almaması)
• Hükümlünün Koşullu Salıverilmeden Yararlanma Süreleri
• Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası: 30 yıl
• Müebbet hapis cezası: 24 yıl
• Diğer süreli hapis cezası: Hapis cezasının yarısı

• Pandemi Süreci Düzenlemeleri

Pandemi sürecinden önce, diğer süreli hapis cezası alan hükümlüler için hapis cezasının üçte ikisini cezaevinde geçirmek koşulu ile koşullu salıverilmeden yararlanabiliyordu. Ancak, 15.04.2020 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan kanun değişikliğiyle (belirli suçlar hariç) verilen cezanın üçte ikisinin ceza infaz kurumunda geçirilmesi gerekirken bu kararla yarısı şeklinde değiştirilmiştir. Böylelikle hükümlülere kolaylık sağlanmış ve birçok kişi pandemi döneminde koşullu salıverilmeden yararlanmıştır.

Pandemi Kapsamında İnfaz Hükümlerinden Yararlanmayacak/İndirim Uygulanmayacak Belirli Suçlar:

• Kasten öldürme suçları (TCK/81,82,83)
• Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçundan mahkûm olanlar
• İşkence suçu (TCK/94 ve 95)
• Eziyet suçu (TCK/96)
• Cinsel saldırı (TCK/102/1)
• Reşit olmayanla cinsel ilişki (TCK/104-1)
• Cinsel taciz (TCK/105)
• Devletin sırlarına karşı suçlar (TCK/326, 339)
• Suç işlemek için örgüt kurmak veya yönetmek ya da örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar
• Özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar (TCK/132-138)
• Yine kanunda hükümlü çocuk olsa dahi (18 yaşından küçük olsa dahi) aşağıdaki suçların üçte ikisinin ceza infaz kurumunda geçirilmesi ve iyi halli olması şartıyla koşullu salıverilmeden yararlanabilecek suçlar sayılmıştır:
• Cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar
• Uyuşturucu suçları
• Terör suçları
• Örgüt suçları

• Koşullu Salıverilmenin Uygulanmayacağı Haller

• Disiplin cezalarının tamamı infaz edilip kaldırılmadıkça koşullu salıverilme işlemi yapılmaz. (5217 sayılı Kanun md.48)
• Adlî para cezasından çevrilen hapsin infazı ertelenemez ve bunun infazında koşullu salıverilme hükümleri uygulanmaz. (5217 sayılı Kanun md.106/9)
• Koşullu salıverme kararının geri alınmasından sonra aynı hükmün infazı ile ilgili bir daha koşullu salıverilme kararı verilmez. (5217 sayılı Kanun md.107/13)
• 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap, Dördüncü Kısım, “Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar” başlıklı Dördüncü Bölüm, “Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar” başlıklı Beşinci Bölüm, “Milli Savunmaya Karşı Suçlar” başlıklı Altıncı Bölüm altında yer alan suçlardan birinin bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi dolayısıyla ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde, koşullu salıverilme hükümleri uygulanmaz. (5217 sayılı Kanun 107/16)
• İkinci defa tekerrür hükümlerinin uygulanması durumunda, hükümlü koşullu salıverilmez. (5217 sayılı Kanun md.108/3)

• Mükerrir Kişiler için Koşullu Salıverilme Şartı

Kişi, işlenmiş bir suçla kesin hükümle mahkûm olduktan sonra öngörülen sürede yeni bir suç işlerse mükerrir olur. Bu duruma ise tekerrür denir. Tekerrür durumunda ceza süreleri şu şekildedir:

• Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası: 39 yıl
• Müebbet hapis cezası: 33 yıl
• Süreli hapis cezasının: Üçte ikisi
  Suçun Tekerrür Olması için Süre
  Kişi, Önceden Işlenen Suçtan Dolayı;
  5 yıldan fazla hapis cezası almışsa: 5 yıl geçtikten sonra
  5 yıl ve 5 yıldan az hapis cezası almışsa: 3 yıl geçtikten sonra
  Adli para cezasına mahkûm olmuşsa: 3 yıl geçtikten sonra

Denetimli Serbestlik ve Koşullu Salıverilme İlişkisi

Hükümlü, cezasının belirli bir kısmını cezaevinde çektikten sonra denetimli serbestlik hükümlerinden yararlanabilir. Denetimli serbestlik uygulaması, hükümlünün koşullu salıverilme süresine bir yıl veya daha az süre kalması halinde mümkün olur.

Koşullu Salıverilme Şartları

Hükümlünün denetimli serbestlikten yararlanabilmesi için infaz sürecinde iyi halli olması gerekir. Eğer hükümlü, denetimli serbestlik süresinden önce koşullu salıverilme şartlarını yerine getirirse, doğrudan koşullu salıverilmeden yararlanabilir. Denetimli serbestlik uygulanmadan doğrudan koşullu salıverme mümkündür.

SONUÇ
Denetimli serbestlik ile hakim; hükümlünün topluma karşı taşıdığı tehlikelilik durumunu, yeniden suç işleme riskinin bulunup bulunmadığını değerlendirerek, cezası ertelenen veya koşullu salıverilen hükümlüye gerekli gördüğü durumlarda rehber atamaktadır. Bu suretle hükümlüler, denetim süresi içinde takip altında bulunacaklar, aynı zamanda ihtiyaç duydukları öfke kontrol, madde bağımlılığı gibi programlara katılmak suretiyle kendisini suça iten nedenler ortadan kaldırılacaktır. Yani burada denetimli kontrolün işlevi koşullu salıvermenin uygulamada takibini sağlamaktır.