- Giriş ve Tanımlar
Enerji Performans Sözleşmeleri (Energy Performance Contracts – EPC), iki veya daha fazla taraf arasında, belirli bir süre zarfında enerji tüketim maliyetlerinde azalma veya yatırım geri dönüş süresinin (Payback Period) sağlanmasına dayalı olarak akdedilen, performans esaslı sözleşmelerdir. EPC modellerinde, yatırımın geri ödemesi doğrudan enerji tasarruflarından sağlanır.
Yenilenebilir enerji (Renewable Energy), doğadaki sürekli devam eden doğal süreçler sonucunda oluşan enerji akışından elde edilen ve kendini yenileyen enerji türlerini ifade eder. (ör. güneş, rüzgar, biyokütle, hidroelektrik, jeotermal).
- Hukuki ve Mevzuat Çerçevesi
Türkiye’de EPC uygulamalarının hukuki zemini, 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanunu ile oluşturulmuş olup, 2007 yılında yürürlüğe giren bu kanunla enerji kaynaklarının verimli kullanımı, enerji etkilerinin gelişimi ve sera gazı salınımının azaltımı hedefleri güvence altına alınmıştır.
Kanunun m.3/1-j hükmünde, enerji verimliliği projeleri sonrasında sağlanan tasarrufların garanti altına alınması ve yatırımın bu tasarruflarla finanse edilmesi esasına dayalı sözleşmeler tanımlanmıştır.
Kamu idarelerinin EPC akitlerine ilişkin usul ve esaslar ise 21 Ağustos 2020 tarihli ve 2850 sayılı “Kamuda Enerji Performans Sözleşmelerine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Cumhurbaşkanı Kararı” ile düzenlenmiştir. Kanunun Ek 1. maddesi uyarınca, ilgili Cumhurbaşkanı Kararına göre EPC projelerinde 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu hükümleri (ceza ve yasaklama hükümleri hariç) uygulanmaz.
- ESCO Modeli ve Uluslararası Uygulamalar
Enerji performans sözleşmelerinde yüklenici taraf, uluslararası terminolojide Energy Service Company (ESCO) olarak anılan enerji hizmet şirketleridir.
ESCO’lar, projenin tasarım, finans, yerleştirme, operasyon ve sürdürülebilirlik (design – finance – implement – operate – maintain) aşamalarında rol alır ve Ölçülebilirlik ile Onaylama (Measurement & Verification (M&V Protocols) çerçevesinde performans garantisi verir.
Türkiye mevzuatında bu şirketler “enerji verimliliği danışmanlık şirketleri” olarak tanımlanmakta ve faaliyet için Enerji Bakanlığından Yetki Belgesi alınması gerekmektedir.
Uluslararası alanda EPC modelleri, EU Energy Efficiency Directive (2012/27/EU) ve IPMVP (International Performance Measurement and Verification Protocol) çerçevesinde yaygınlaşmıştır. Avrupa Birliği ülkeleri, ABD ve Japonya’da EPC; kamu binaları, endüstriyel tesisler, ulaşım altyapıları ve district heating systems gibi alanlarda etkin şekilde uygulanmaktadır.
- EPC Model Türleri
Global uygulamalarda üç temel EPC modeli bulunmaktadır:
- Tasarruf Paylaşımlı Model – Shared Savings Model
- Financing, energy management, operation & maintenance tamamen ESCO tarafından üstlenilir.
- Tasarruflar, belirli bir oran üzerinden müşteri ve ESCO arasında paylaşılır.
- Genellikle mid-to-large scale clients tarafından tercih edilir.
- Garantili Tasarruf Modeli – Guaranteed Savings Model
- Yatırım finansmanı müşteri tarafından sağlanır.
- ESCO, belirli bir enerji tasarruf garantisi verir ve gerçekleşmezse farkı tazmin eder.
- Yüksek finansman kapasitesine sahip kurumlar için uygundur.
- Karışık Tasarruf Modeli – Mixed Savings Model
- Önceki iki modelin hibrif bir kombinasyonudur.
- Tasarruflar garanti edilir, ek tasarruflar paylaşılır.
- Sermaye ihtiyacının kısmen ESCO, kısmen müşteri tarafından karşılandığı bir modeldir.
- Kamu İdarelerinde EPC Uygulama Süreci (2850 Sayılı Karar Çerçevesi)
- Etüt Raporlarının Hazırlanması (Energy Audit Reports)
- Potansiyel enerji verimliliği tedbirleri belirlenir.
- Final Energy Audit Report sunulur.
- İhale Dosyası ve İlan
- Toplam enerji tüketiminde en az %10 – %20 arasında tasarruf garantisi.
- Tender Documents hazırlanır.
- Tekliflerin Sunumu ve Değerlendirme
- En az iki teklif alınmazsa ihale iptal edilir.
- Net Present Value (NPV) en yüksek teklif kabul edilir.
- Sözleşme ve Teminat
- Yatırım maliyetinin en az %4’ü oranında Performance Bond alınır.
- Sonuç
Enerji performans sözleşmeleri, özellikle net sıfır emisyon hedefleri, karbon ayak izinin azaltılması ve enerji maaliyetlerinin optimizasyonu hedefleri doğrultusunda kamu-özel işbirliği (public-private partnership PPP) modelleriyle entegre edilebilen, risklerin büyük ölçüde ESCO tarafından üstlenildiği, sonuç odaklı finansman mekanizmalarıdır.
Türkiye’nin 2053 Net Sıfır Emisyon hedefleri ile uyumlu olarak EPC’ler; enerji iyileştirme projeleri, akıllı şebeke entegrasyonu ve dağıtılmış yenilenebilir enerji üretimi alanlarında yaygınlaştırıldığında, hem kamu bütçesi hem özel sektör için CAPEX–OPEX optimizasyon sağlayacaktır.
Bu nedenle EPC modeli, yalnızca enerji verimliliği değil, sürdürülebilir kalkınma hedefleri (Sustainable Development Goals – SDG 7, 11, 13) açısından da stratejik bir araçtır.
12.08.2025
Av. Mesut ÖZDEMİR
Kurucu/Avukat
Av. Atahan ŞAFAK
Avukat
Ali Erkan ALTINAY
Stajyer
