İcra hukukunda satış, alacaklının alacağını elde edebilmesi için üzerine haciz konulan taşınır veya taşınmazların paraya çevrilmesi işlemidir. Satış işlemleri, icra dairelerinin bir alacak için haciz ile elde ettiği ya da ipotek tesis ettiği taşınmaz için satış talep edilmesi ile başlar. Satış talep etme hakkı, 2004 Sayılı İcra İflas Kanunu m.106 uyarınca: “Alacaklı veya borçlu, hacizden itibaren bir yıl içinde haczolunan malın satışını isteyebilir.” denilmek suretiyle haczin üzerinden bir yıl geçmesiyle sona ermektedir.
Satış talebinin kabulüyle birlikte hacze konu malın açık artırma veya sair yollarla paraya çevrilmesi sağlanır ve alacaklı alacağına kavuşturulur. Bu aşamada satışın yapılmasına engel oluşturacak bazı haller bulunmaktadır. Satışın durdurulması, icranın durdurulmasından bağımsız olarak yalnızca malın paraya çevrilmesini engellemeyi sağlamaktadır. Satışın durdurulmasını sağlayan başlıca haller bu yazı kapsamında incelenecektir. Bunlar;
- İstihkak Davası
İstihkak davası, bir kişinin, kendisine ait olduğunu iddia ettiği bir malın başkası tarafından haksız şekilde el konulması durumunda, malın geri verilmesi için açtığı davadır, üçüncü bir kişinin mal üzerinde ayni bir hak iddia etmesine dayanır. Bu dava, malın gerçek sahibinin tespit edilmesini amaçlar. Dolayısıyla burada malın satışının durdurulması; malın üçüncü bir kişiye ait olması durumu ortaya çıktığından, başka bir deyişle malın mülkiyetinin henüz kesin olarak belirlenmemiş olduğundan mağduriyetin önlenmesi amacıyla alınabilen bir koruma tedbiridir.
Ancak istihkak davası devam ederken satışın durdurulması için icra mahkemesinde “takibin ertelenmesi” konusunda bir karar verilmiş olması gerekir. Aksi takdirde dava devam ederken satış yapılır ve hacizli mal paraya çevrilir ise istihkak davası satış bedeli üzerinde devam eder.
- İstinaf ve Temyiz Yoluna Başvuru
2004 Sayılı İcra İflas Kanunu m.363 son fıkrasında: “İstinaf yoluna başvuru satıştan başka icra işlemlerini durdurmaz.” hükmü yer almaktadır. Aynı kanunun m.364 son fıkrasında ise: “Temyiz yoluna başvurma, satıştan başka icra işlemlerini durdurmaz.” hükmü yer almaktadır. Ancak bu kanun yollarına başvuruda hukuki sebep icranın geri bırakılmasının reddi ise -İİK m. 149/a maddesi uyarınca- bu halde istinafa başvuru esnasında borcun %15’i kadar teminat yatırmak gereklidir. Ancak başvuruya konu hukuki sebep İİK m.16-18 arasında sayılan şikayet hallerindense bu halde teminat yatırmaya gerek bulunmamaktadır.
Yargıtay 12.Hukuk Dairesi 2022/2279 E. 2022/4618 K. 07.04.2022 Tarihli İlamında;
“Öte yandan, İİK’nun 149/a-2. maddesine göre, icra mahkemesinin geri bırakılma isteminin reddine ilişkin kararını istinaf eden borçlu veya üçüncü kişi takip konusu alacağın yüzde onbeşi nispetinde teminat yatırmadığı takdirde satış durmaz. Ancak istem, icranın geri bırakılması değil de İİK’nun 16-18. maddeleri kapsamında şikayet ise genel kural olan İİK’nun 363/4 ve 364/3 maddeleri uyarınca istinaf-temyiz istemi satışı durduracaktır.” hükmü kurulmuştur. Yüksek Mahkeme kararına da konu olan ve İcra Hukukuna özgü olan şikayet yolu, icra hukukunda yer alan kuralların yanlış uygulanması, kanuna aykırı oluşu ya da somut olaya uygun olmamasından dolayı icra ve iflas dairelerinin icra hukukuna ilişkin işlemlerinin iptali veya düzeltilmesini sağlamak için kabul edilmiş bir hak arama yoludur. Bu sebeple satışı durdurmak bakımından şikayet yolu, teminat yatırılmaktan müstesna tutulmuştur.
- Borca İtiraz
İİK m. 169’un yaptığı atıfla m.168 5.fıkrasında “Borçlu olmadığı veya borcun itfa edildiği veya mehil verildiği veya alacağın zaman aşımına uğradığı veya yetki itirazını sebepleri” bulunduğu hallerde süresi içinde borca karşı yapılan itirazlar satışı durduracaktır. Bu düzenleme, borçlunun haksız bir şekilde icra takibi altında olmasını engellemek için bir koruma sağlamakla birlikte takibin hukuka uygun bir şekilde devam etmesini temin eder. Borçlu, geçerli itirazları sunarak, haklarının korunmasını sağlamak için bu düzenlemeden faydalanabilir.
28.08.2025
Senagül YURTSEVER
Stajyer
